Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich
w Andrychowie

Aktualności

X Konkurs Bukietów Zielnych
Hotel&SPA Czarny Groń 14 sierpnia 2022 r.

Minęły dwa, ciągnące się długo lata, w których bardzo często słyszeliśmy złowrogie słowo pandemia... Na szczęście sytuacja epidemiologiczna pozwala już na organizowanie spotkań w większym gronie. Po dwóch konkursach bukietów zielnych, które realizowano Online - Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Andrychowie powróciło do realizacji spotkań konkursowych w przepięknym miejscu i górskiej sceneriiHotelu&SPA Czarny Groń w Rzykach Praciakach. Gdzie jak gdzie, ale właśnie tam panujący mikroklimat oraz szczególne piekno okolicy pozwalaja cieszyć się obcowaniem z przyrodą i wielobarwnymi - przepięknymi bukietami stworzonymi z polnych i ogrodowych kwiatów.

Gdyby szukać analogii społeczeństwa w świecie przyrody można śmiało porównać je do łąki. Sami powiedzcie. Znajdziemy na niej trawę, piękne kwiaty, chwasty... na każdym małym skrawku ziemi odbywa się odwieczne przedstawienie życia. Kolejne pokolenia rozwijają się i przemijają. Najpiękniejszych kwiatów nie ma zbyt wiele. Wybijają się ku słońcu ciesząc nasze oczy. W większości - każdą łąkę wypełniaja źdźbła trawy, wśród których pojawiają się chwasty. Zły ogrodnik stara się zasiać łąkę jednorodnym gatunkiem traw - przewidywalnym, odpornym, obojętnym na zmianę warunków atmosferycznych, przycinając je co chwilę bezlitośnie do jednakowej wysokości. Dobry ogrodnik dobrze wie, że prawdziwe piękno i właściwy rozwój nie polega na takich działaniach. Bioróżnorodność jest przecież podstawową i odwieczną cechą natury, wielość gatunków i ekosystemów sprawia że środowisko przyrodnicze jest stabilniejsze, szybciej reaguje na zmiany, lepiej funkcjonuje. Bogactwo i różnorodność życia na niewielkim skrawku ziemi udowadnia nam, że siła przyrody i przetrwanie życia wiąże się ze współdziałaniem i współistnieniem.

Tradycyjnie konkurs rozpoczęło wspólne odśpiewanie kilku Pieśni Maryjnych do akompaniamentu zespołu muzycznego rodziny Ścibików.

Po górach, dolinach, rozlega się dzwon
Anielskie wołanie ludziom głosi on.

Ave, ave, ave Maryja, zdrowaś,
Zdrowaś, zdrowaś Maryja!

Zespół ten od lat towarzyszy Gospodyniom podczas spotkań integracyjnych i konkursów potraw regionalnych. Świetnie pamiętamy jak obecny perkusista grał na cymbałachzachwycając umiejętnościami gry na tym instrumencie.

Przybyłych na konkurs powitała Prezes Stowarzyszenia Gospodyń Wiejskich w Andrychowie - Czesława Wojewodzic

Piękna wielowiekowa tradycja obchodzenia Święta Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, czy też Święta Zaśnięcia Maryi, albo też Uroczystości Matki Boskiej Zielnej stała się inspiracją dla Stowarzyszenia Gospodyń Wiejskich w Andrychowie, które 10 lat temu postanowiło zorganizować tematyczny konkurs związany z pięknem tradycji wykonywania bukietów zielnych.

Podczas konkursu nie zabrakło informacji dotyczących zarówno Święta Matki Boskiej Zielnej, które obchodzone jest w całym kraju, jak też iinformacji o tradycji i sposobie tworzenia bukietów. Powiat wadowicki na mapie obchodów świąt, w tym również Święta Matki Boskiej Zielnej ma szczególne miejsce. To właśnie u nas, tuż obok - w Kalwarii Zebrzydowskiej odbywają się inscenizacje Zaśnięcia Marii oraz jej Wniebowzięcia.

Podczas konkursu przekazano szereg cennych rad dotyczących układania bukietów zielnych, zasad kompozycji oraz tego, jakie zioła, kwiaty, a nawet warzywa lub owoce powinny znaleźć się w bukietach.

Przed konkursem głównym Gospodynie Stowarzyszenia Gospodyń Wiejskich w Andrychowie zorganizowały warsztaty tworzenia bukietów zielnych! Oba działania były możliwe dzięki realizacji programu "Zwyczaje dożynkowe i bukiety zielne jako obrzędy ludowe w Powiecie Wadowickim" realizowanym dzięki pomocy i współfinansowaniu zadania przez Starostwo Powiatowe w Wadowicach, oraz środkom własnym SGW w Andrychowie.

Warsztaty przeprowadzono w jednym z najpiękniejszych, miejskich regionalnych ogrodów - podwórek andrychowszczyzny - Mydlarzówce dzięki uprzejmości Państwa Marii i Wiesława Pękalów - zobaczcie jak było w tym roku - tutaj

Zapraszamy również do obejrzenia filmu, który został nakręcony podczas warsztatów w roku 2021 dzięki współpracy z Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie!

https://www.youtube.com/watch?v=fa3T0ql5fbE

Jednym z ważniejszych celów organizowania Konkursu Bukietów Zielnych jest dokumentowanie na chwilę obecną co rośnie w danym regionie. Na fotografii tego rodzaju bukietów możemy po latach zaobserwować jaka w danym miejscu rosła roślinność, jakie kwiaty w ogrodach były popularne, czy dany rodzaj roślin przetrwał. Dokumentacja bioróżnorodności, umięjętność rozpoznania poszczególnych gatunków ziół i kwiatów - wszystko to łącznie z religijną i duchową sferą konkursu wzbogaca naszą wiedzę o otaczającej przyrodzie i świecie.

Mimo trudnego terminu (długi weekend i okres wakacyjnych wyjazdów i urlopów) goście specjalni oraz Gospodynie licznie przybyli do sali weselnej Hotelu&Spa w Czarnym Groniu, przywożąc ze sobą 42! przepiękne bukiety!

Delegacje Kół Gospodyń Wiejskich oraz przedstawicielki Organizacji i Stowarzyszeń biorących udział w spotkaniu-konkursie pięknie się prezentowały! Sami zobaczcie!

  • _DSC0937
  • _DSC0938
  • _DSC0940
  • _DSC0942
  • _DSC0945
  • _DSC0947
  • _DSC0949
  • _DSC0952
  • _DSC0953
  • _DSC0955
  • _DSC0958
  • _DSC0960
  • _DSC0962
  • _DSC0964
  • _DSC0968
  • _DSC0969
  • _DSC0975
  • _DSC0977
  • _DSC0979
  • _DSC0986
  • _DSC0988
  • _DSC0997
  • _DSC1001
  • _DSC1027

Mimo, że w tym roku zrezygnowano z realizacji warsztatów z młodzieżą i dziećmi - na konkursie można było podziwiać również misternie zrobione wianki, które mamy i babcie przygotowały dla swoich pociech!

  • DSC_5455
  • DSC_5462
  • DSC_5465
  • DSC_5467
  • DSC_5472
  • DSC_5474
  • DSC_5475
  • DSC_5477
  • DSC_5482
  • DSC_5483
  • DSC_5489
  • DSC_5491
  • DSC_5493
  • DSC_5496
  • DSC_5501
  • DSC_5504
  • DSC_5505
  • DSC_5508
  • DSC_5509
  • DSC_5512
  • _DSC1019
  • _DSC1021
  • _DSC1024
  • _DSC1106
  • _DSC1107
  • _DSC1110
  • _DSC1111
  • _DSC1115
  • _DSC1119
  • _DSC1123
  • _DSC1125

W trakcie spotkania najmłodsi otrzymali pamiątkowe upominki od Gospodyń i Sponsorów spotkania

Piękne stoły konkursowe uginały się pod ciężarem przepięknych bukietów, wśród których unosił się prawdziwie nieziemski zapach!

Piękno tradycji zbierania ziół i tworzenia bukietów zielnych... jak wiele rodzin kontynuuje tą piękną tradycję? Czy wspólnie, razem - mamy i córki udają się jeszcze na łąki podziwiając piękno, różnorodność i bogactwo roślin tam rosnących? Czy znamy rośliny rosnące w naszej okolicy? Czy znamy szereg ich zdrowotnych właściwości? Jeśli tak - prędzej czy później dochodzimy do wniosku, że natura otoczyła nas ogromną, naturalną tarczą ochronną, roślinnością - ziołami, krzewami, owocami, jarzynami, warzywami - z których każde jest szczególne dla naszego zdrowia.

Zbieranie ziół, przygotowanie ich do spożycia, nauka o właściwościach leczniczych roślin nas otaczających była kiedyś niezwykle cenna. Zapewne wiele gospodyń będących obecnie seniorkami pamięta, jak w czasach dzieciństwa zbierały razem ze swoimi mamami i babciami zioła, układając z nich bukiety zielne na święto Matki Boskiej Zielnej. Pamięć tych dni powraca niezwykłym ciepłem wspomnień.

W skład tradycyjnych bukietów na święto Matki Boskiej Zielnej wchodzą wyłącznie te kwiaty, zioła, trawy, zboża i owoce, które rosną w naszym najbliższym otoczeniu. Nie dajemy tam kwiatów, które można kupić. Wręcz przeciwnie. Te kwiaty, które kiedyś rosły przy kapliczkach, na łąkach i polach zostały wyparte z naszych ogrodów. Bioróżnorodność odchodzi w zapomnienie.

Celem działań Stowarzyszenia jest powrót do tradycji. Przypomnienie i zwrócenie uwagi na piękno tworzenia bukietów zielnych. Pomysł na imprezę narodził się przed dekadą wzorem Imprezy Cudowna Moc Bukietów - zapoczątkowanej przez Liliannę Sonik - Prezes Stowarzyszenia Instytut Dziedzictwa. Konkurs przeprowadzany był wtedy na Małym Rynku w Krakowie.

Bukiet zielny. Spoglądając na niego każdy widzi coś innego. Dla jednych jest dawnym, zapomnianym zwyczajem, dla innych - wyrazem artystycznej ekspresji, jeszcze inni zachwycają się wiedzą i umiejętnościami układających kwiaty i zioła w kompozycje, które mogą przetrwać bardzo długi czas.

Czym jest bukiet zielny - bukiet, który co roku 15 sierpnia Gospodynie niosą do świątyń aby poświęcić go i korzystać z jego mocy?

Dla nas jest ukoronowaniem naszego człowieczeństwa. Metaforą wiedzy o społeczeństwie. Artyzmem tej wiedzy. Dlaczego? My, ludzie jesteśmy jak te zioła. Każdy z nas ma swoje własne - specyficzne zdolności i umiejętności. Różnimy sie od siebie. Każdy z nas w inny sposób może pomagać i wspierać innych. Mądry Gospodarz i mądra Gospodyni - potrafi tak nas ułożyć, by Ci, którzy wcześniej opadają z sił byli podtrzymywanni przez tych, którzy sił mają więcej. Przy takim ułożeniu "bukietu" - nawet Ci, którzy już nie rozkwitają, a ich łodygi zaschnęły w bezruchu - mogą nie tylko zdobić naszą wspólną kompozycję, ale przez długie lata inni mogą czerpać z ich życia - wiedzę i życiodajną mądrość dla kolejnych pokoleń.

Zobaczcie jakie piękne kompozycje przygotowały Koła Gospodyń Wiejskich uczestniczące w konkursie w tej kategorii

  • _DSC0989
  • _DSC0990
  • _DSC0991
  • _DSC0992
  • _DSC0993
  • _DSC0994
  • _DSC0996
  • _DSC0998
  • _DSC0999
  • _DSC1002
  • _DSC1003
  • _DSC1004
  • _DSC1005
  • _DSC1006
  • _DSC1007
  • _DSC1008
  • _DSC1052

W przestronnej sali weselnej Hotelu&SPA w Czarnym Groniu zgromadziło się ponad 200 gości.

Zaproszenie na spotkanie przyjęli:

Ksiądz Parafii Św. Jakuba w Rzykach - Marcin Sanek
Poseł na Sejm RP - Marek Polak
Senator RP - Andrzej Pająk
Członek Zarządu Województwa Małopolskiego - Iwona Gibas
Dyrektor Departamentu Turystyki Małopolski - Piotr Polaczek
Wicestarosta Powiatu Wadowickiego - Beata Smolec
Wiceburmistrz Andrychowa - Wojciech Polak
Wójt Gminy Mucharz - Renata Galara
Prezes MSH Wizan Jerzy Chylewski
Sekretarz Powiatu Wadowickiego - Beata Gessler
Wydział Promocji Starostwa Powiatowego w Wadowicach - Alina Wolas-Nowak
CKIW ANDRYCHÓW Marianna Żmija
Wydział Promocji Marcin Putyra
Stowarzyszenie LGD Wadoviana Dorota Balak
Honorowi Członkowie SGW - Jan Krupnik, Władysław Rajda, Andrzej Mucha, Adam Kryska, Jarosław Skupień, Jan Sordyl, CMC Andrychów, Damian Książek, Powiat Wadowicki
Radni Powiatu Wadowickiego
Radni Gminy Andrychów
Gospodarz obiektu Hotel&SPA Czarny Groń - Elżbieta Wisiorek
Stowarzyszenie Uniwersytet III Wieku
Stowarzyszenie LGD Wadoviana
Związek Seniorów
Gminna Rada Seniorów
Urząd Pracy w Andrychowie
Dyrektorzy Szkół
Przedstawiciele mediów - Nowiny Andrychowskie, PowiatLive, Mamnewsa
Przedstawicielki Kół Gospodyń Wiejskich

Za pomoc i współpracę w realizacji zadań i działań statutowych SGW - dla wszystkich przybyłych zaśpiewał zespół muzyczny rodziny Ścibików z Targanic

  • DSC_5527
  • DSC_5528
  • _DSC1035
  • _DSC1036
  • _DSC1037
  • _DSC1038
  • _DSC1039
  • _DSC1040
  • _DSC1041
  • _DSC1043
  • _DSC1044
  • _DSC1045
  • _DSC1046
  • _DSC1047
  • _DSC1050
  • _DSC1051
  • _DSC1056
  • _DSC1058
  • _DSC1059
  • _DSC1062
  • _DSC1063
  • _DSC1068

Wielkim szczęściem jest posiadanie przyjaciół, którzy wspierają nasze działania! Tegoroczny konkurs wsparli:

Gospodarz obiektu Hotel&SPA Czarny Groń - Elżbieta Wisiorek
Starostwo Powiatowe w Wadowicach
Gmina Andrychów
Małopolska Spółdzielnia Handlowa Wizan
ABS Bank Spółdzielczy w Andrychowie
Protech Jan Krupnik
MASPEX Wadowice
Hurtownia tkanin PAKO
Agencja ubezpieczeniowa Sordyl
Barbara Jordanek
CMC Andrychów
Renata i Zbigniew Marek
Janina i zbigniew Zając
Rajda Anna
Wit Ziółkowski
Małgorzata Czaban
Zofia Chrapkiewicz
Tadeusz Polak
Cech Rzemiosł Różnych i Przedsiębiorczości w Andrychowie
Danuta Badan
LGD Wadoviana
Halina Górska
Paweł Kozioł
Jolanta i Adam Walusiak
Jarosław Skupień
Czesław Rajda
Jan Fujawa
Stanisław Hutniczak
Marcin Wojewodzic
CKiW Andrychów - nagłośnienie imprezy
Koła Gospodyń Wiejskich
oraz darczyńcy indywidualni

Podczas spotkania nie zabrakło pysznego poczęstunku i ciepłego dania serwowanego przez kuchnię restauracji w Czarnym Groniu

Nastrój i uśmiech dominował na sali!

Co wchodzi w skład tradycyjnych bukietów na święto Matki Boskiej Zielnej? Wykorzystujemy wyłącznie te kwiaty, zioła, trawy, zboża, które rosną w naszym najbliższym otoczeniu. Nie wyszukujemy kwiatów eleganckich - róż, lilii - przygotowujemy bukiety z małych drobnych kwiatów. Staramy się wykorzystywać właśnie te kwiaty, które mamy niemal pod ręką. Możeny tez podkreślić połączenie bukietu z ubraniem - np. czerwone korale - jarzębina. Pamiętajmy o tym, aby dobrze oczyścić łodygi. Kompozycja niektórych z tego rodzaju bukietów powinna przypominać parasol. Łączymy rośliny - kiedy są skupione kolorami w jednym miejscu - są charakterystyczną częścią bukietu. Jeśli są rozproszone - tracimy ich piękno. Pamiętajmy, że kwiaty bardziej wątłe zawsze dajemy do środka, żeby mocniejsze mogły je podtrzymywać.

Podczas konkursowych przemówień nie zabrakło informacji o tym jak powinien wyglądać tradycyjny bukiet zielny. Nie są to jednak reguły, ich modyfikacje przez Gospodynie są równiez bardzo miło widziane. Każda z Gospodyń ma z pewnością własny sposób na przepiękny bukiet!

 

  • DSC_5521
  • DSC_5524
  • DSC_5533
  • DSC_5604
  • DSC_5686
  • DSC_5696
  • DSC_5697
  • _DSC1029
  • _DSC1030
  • _DSC1031
  • _DSC1033
  • _DSC1034
  • _DSC1050
  • _DSC1054
  • _DSC1055
  • _DSC1067
  • _DSC1070
  • _DSC1076
  • _DSC1081
  • _DSC1085
  • _DSC1091
  • _DSC1097
  • _DSC1101
  • _DSC1106
  • _DSC1123
  • _DSC1128
  • _DSC1135
  • _DSC1138
  • _DSC1152
  • _DSC1183

W czasie konkursu nie zabrakło podziękowań i słów uznania za pomoc i możliwość realizacji działań w Hotelu&SPA Czarny Groń. Gospodynie złożyły na ręce Gospodarzy Ośrodka pamiątkowy upominek.

Trudno sobie wyobrazić piękniejsze miejsce na realizację tego konkursu! Dziękujemy!

Komisja w składzie Przewodniczący: Zofia Oboza - V-ce Prezes SGW w Andrychowie, Członkowie: Stefania Matejko-Zaremba - MSH Wizan oraz Jarosław Skupień poddało ocenie 42 bukiety Zielne oceniając je w dwóch kategoriach - osób fizycznych, Organizacji i Stowarzyszeń oraz w kategorii bukietów Kół Gospodyń Wiejskich

Pierwsze miejsce w Konkursie Bukietów Zielnych w kategorii osób fizycznych i organizacji, w którym oceniono 27 bukietów zielnych zdobyły w tym roku Pani Aleksandra Zaręba oraz Panie z Klubu Seniora "Zawsze Młodzi" przy MBP w Andrychowie.

W kategorii Kół Gospodyń oceniono 15 bukietów Zielnych I miejsca równorzędne przypadły dla KGW Sułkowice Bolęcina oraz KGW Zagórnik! Pozostali uczestnicy otrzymali równorzędne wyróżnienia.


Zbieranie ziół i kwiatów jest jak muzyka - łagodzi obyczaje, koi i uczy pokory wobec otaczającej nas przyrody. Celem konkursu jest przypomnienie i przekazanie młodemu pokoleniu jakie obrzędy i zwyczaje funkcjonowały na naszym terenie i przetrwały do dziś i zaszczepienie w naszych dzieciach i wnukach wartości naszej kultury, aby te zwyczaje, które przetrwały były nadal żywe w naszych domach i środowiskach. Na pewno dzięki temu umacniają się więzi rodzinne. Jest to również popularyzacja wiedzy o tradycji komponowania bukietów z ziół i kwiatów, szczególnie propagowanie wiedzy o ziołach i kwiatach w otaczającym środowisku, postaw proekologicznych troski o naturę i środowisko oraz ochronę wartości regularnego dziedzictwa kulturowego.

Co zrobić z taką ilością bukietów? Tradycyjnie co roku Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich obdarowuje przybyłych przepięknymi, konkursowymi kompozycjami. Zanim to nastąpiło na ręce Pani Aliny Wolas-Nowak z Wydziału Promocji Starostwa Powiatowego w Wadowicach przekazano wyrazy uznania za pomoc i współpracę ze Stowarzyszeniem.

Dziękujemy bardzo Starostwu Powiatowemu w Wadowicach za możliwość kontynuacji naszych działań poprzez realizację programu.

Kolejne bukiety wędrują do specjalnych gości spotkania. W czasie przekazywania bukietów zielnych - Wiceburmistrz Andrychowa Wojciech Polak przypomniał o tym, że w dniu Święta Matki Boskiej Zielnej obchodzone jest również drugie szczególne święto. 15 sierpnia to również święto pamięci Cudu nad Wisłą - Święto Wojska Polskiego, święto państwowe obchodzone corocznie od 1992 roku, mające na celu upamiętnienie Zwycięskiej Bitwy Warszawskiej z 1920 roku, stoczonej w czasie tzw. wojny polsko-bolszewickiej.

Zobaczcie kto w tym roku otrzymał przepiękne bukiety!

  • DSC_5554
  • DSC_5565
  • DSC_5566
  • DSC_5569
  • DSC_5571
  • DSC_5576
  • DSC_5577
  • DSC_5579
  • DSC_5582
  • DSC_5587
  • DSC_5592
  • DSC_5593
  • DSC_5595
  • DSC_5597
  • DSC_5605
  • DSC_5606
  • DSC_5608
  • DSC_5610
  • DSC_5615
  • DSC_5616
  • DSC_5617
  • DSC_5621
  • DSC_5623
  • DSC_5625
  • DSC_5628
  • DSC_5636
  • DSC_5637
  • DSC_5644
  • DSC_5646
  • DSC_5648
  • DSC_5655
  • DSC_5658
  • DSC_5660
  • DSC_5661
  • DSC_5662
  • DSC_5668
  • DSC_5669
  • DSC_5674
  • DSC_5676
  • DSC_5679
  • DSC_5682

Tradycyjnie co roku przepiękny bukiet trafił na ręce Prezesa MSH Wizan - Jerzego Chylewskiego

Słowa podziękowania przekazały na ręce Pani Elżbiety Wisiorek również przedstawiciele innych organizacji i stowarzyszeń.

Za piękną grę i oprawę muzyczną spotkania kosz słodkości trafił na ręce liderów zespołu muzycznego - rodziny Państwa Ścibików.

Korzystając z okazji - dyrektorzy Zespołu Szkół Samorządowych w Targanicach i Sułkowicach Bolęcinie dziękowali Jerzemu Chylewskiemu - Prezesowi Małopolskiej Spółdzielni Handlowej Wizan za ufundowanie dla najmłodszych dofinansowania na wycieczki szkolne!

A taką piękną różę otrzymało Stowarzyszenie od Pani Elżbiety Wisiorek - Gospodarza obiektu! Dziękujemy!

Myślicie, że to już koniec zabawy? Wręcz przeciwnie! Dopiero teraz się zaczęło! Przy dźwiękach skocznej muzyki zespołu muzycznego rodziny Ścibików, oraz świetnemu wodzirejowaniu jej lidera - zabawa trwała jeszcze bardzo długo, wywołując na twarzach mnóstwo uśmiechu! Sami zobaczcie!

  • _DSC1138
  • _DSC1144
  • _DSC1147
  • _DSC1152
  • _DSC1158
  • _DSC1160
  • _DSC1162
  • _DSC1174
  • _DSC1180
  • _DSC1183
  • _DSC1199
  • _DSC1212

Składam serdeczne podziękowania wszystkim, dzięki którym X Konkurs Bukietów Zielnych mógł dojść do skutku. W okresie wakacyjnym, czasie urlopów i wypoczynku bardzo trudno jest zgromadzić przy wspólnym stole uczestników i Gości tego rodzaju imprez, dlatego tym bardziej dziękuję wszystkim za czas, który poświęciliście na to, by wspólnie z Gospodyniami Stowarzyszenia cieszyć się piękną wielowiekowa tradycją! Dziękuję Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie za nagłośnienie imprezy oraz szczególnie - dziękuję właścicielom Hotelu&SPA Czarny Groń, za to że kolejny rok z rzędu goszczą Gospodynie w przepięknych, nowoczesnych pomieszczeniach obiektu, dziękuję władzom samorządowym Powiatu Wadowickiego - poprzez możliwość realizacji dedykowanego programu "Zwyczaje dożynkowe i bukiety zielne jako obrzędy ludowe w Powiecie Wadowickim", sponsorom i przyjaciołom SGW oraz przede wszystkim GOSPODYNIOM, które swoją pracę na rzecz lokalnej społeczności doprowadziły do tak pięknych i pozytywnych efektów! dając świadectwo dbałości o tradycję i piękny przykład patriotyzmu dla kolejnych pokoleń.

Prezes SGW - Czesława Wojewodzic

 

 

wins